De grootste truc allertijden - Theodor Holman
Gelezen in mijn vrije tijd.
Inhoud: Tijdens zijn Japanse krijgsgevangenschap in Indië amuseerde vader
de gevangenen met zijn goocheltrucs, zij zagen het als een lichtpuntje. Na de
oorlog probeert hij in Nederland beroepsgoochelaar te worden. Maar vindt geen
emplooi. Hij vestigt zich als bedenker van goocheltrucs, als
'illusionistenmaker'. De zoon heeft met zijn moeder ook in Indië in een Japans
kamp gezeten. Als het gezin in Nederland weer bij elkaar komt, ontdekt de zoon
dat hij veel van zijn vader houdt, maar niets van hem begrijpt. Na de dood van
moeder kan vader de opvoeding niet alleen aan en verdwijnt. Hij belooft de zoon
de rechten na te laten van de grootste truc aller tijden. Hij houdt woord, maar
met welke consequentie?
Joop is een moederskindje, zijn moeder overlijdt. Zijn vader is goochelaar en
zakkenroller.
Thematiek: Fantasie en Werkelijkheid
Holmans novelle is een mooi verhaal over wat waar is en wat niet waar is.
Hoe kun je de waarheid naar je hand zetten? Daarom is het zo aardig dat de
vader van de verteller een goochelaar is. Hij wil mensen steeds dingen laten
geloven die er niet zijn of die niet gebeurd zijn. (de illusionist) Hij ziet
kwesties als geloof, geld, godsdienst, kunst en literatuur als vormen van
illusie. De vader acht het zijn roeping iets onmogelijks te maken, ‘iets wat
niet kan’ en als de zoon vraagt waarom hij dat wil, luidt het antwoord: ‘Omdat
dat schoonheid is’.
Dat komt goed overeen met zijn handelwijze tijdens de oorlog. Hij heeft
lang volgehouden dat hij in een kamp aan de Burmaspoorweg heeft gewerkt.
Achteraf blijkt dat zijn tweelingbroer Frank te zijn geweest. Tweelingbroer is
in dit op zich natuurlijk symbolisch, omdat het dan mensen betreft die
weliswaar op elkaar lijken, maar niet dezelfde figuur zijn. De illusie blijft
daardoor gehandhaafd. In de roman komen steeds citaten voor die naar illusies
verwijzen.
Motieven: Leugens en bedrog
Vader Joop Ising bedriegt mensen: niet alleen met zijn trucs en zijn
verleden. Hij rolt ook de zakken van toeristen en tijdens zijn voorstellingen
als illusionist in de persoon van Indra Bobo brengt hij mensen in de waan dat hij
hen kan genezen. Hij neemt ook de rond hem heen verzamelde seksslavinnen in de
maling. Maar bedrog is van alle tijden en op alle niveaus. Zoon Joop ontdekt
dat een bekende Engelse historicus de feiten verdraaid heeft en later ontdekt
hij dat zijn hoogleraar ook de wetten van de waarheid aan zijn laars heeft
gelapt. Tenslotte ontdekt hij dat zijn vader helemaal geen oorlogsheld is
geweest. Integendeel..
Vader-zoonrelatie
De relatie tussen vader en zoon is slecht. De vader lijkt niet echt
geïnteresseerd in de zoon. Na de oorlog kan de jongen zich zijn vader
nauwelijks herinneren. De vader gaat zijn eigen gang na de dood van zijn vrouw.
Hij is niet eens aanwezig bij de diploma-uitreiking van zijn zoon. De vader
noemt al zijn zoons Jopie, want dan kan hij zich niet vergissen in de naam. Dat
getuigt ook van niet al te veel interesse in de kinderen. De vader wil
verbergen (trucs, illusies, zijn verleden): de zoon wil onthullen ( in het
promotieonderzoek en het verleden van zijn vader). Hij lijkt in één opzicht op
zijn vader die zich in een latere fase omringd weet met seksslavinnen (de
typische seksgoeroe). Wanneer hij bij zijn vader logeert, komt de 13-jarige
Freija bij hem slapen en zich aanbieden. Hij maakt haar zwanger en noemt de
verwekte zoon ook Jopie. Daarmee treedt hij toch in de voetsporen van zijn
vader.
Titelverklaring: Vader is bedenker van trucs. Hij vertelde over de grootste
truc allertijden waarmee hij Jopie rijk zou. In feite is dat de grote
verdwijntruc die zijn vader aan het einde van zijn leven toepast. Hij verdwijnt
naar Amerika en uit het leven van zijn zoon Jopie. Die krijgt echter als
goedmakertje een bedrag van een miljoen dollar.
De titel komt ook letterlijk in de
tekst voor:
“Hij schonk koffie voor me in, informeerde of ik goed had geslapen en
vertelde over de “grootste truc aller tijden” waarmee hij mij rijk zou maken.
(blz. 166)
